Sáng kiến kinh nghiệm Kinh nghiệm tạo hứng thú cho trẻ mẫu giáo làm quen tác phẩm văn học qua việc sử dụng một số tác phẩm âm nhạc

phòng giáo dục đào tạo quận Cầu Giấy 
trường mầm non họa mi
====***====
 sáng kiến kinh nghiệm 
 đề tài:
“Kinh nghiệm tạo hứng thú cho trẻ mẫu giáo 
làm quen tác phẩm văn học qua việc sử dụng một số 
tác phẩm âm nhạc”
Họ và tên: Trần Thị Kim Thanh
 Trường Mầm non Hoạ Mi 
Hà Nội, tháng 3/2009 
i. đặt vấn đề 
 Hoạt động GDAN là một trong những hoạt động nghệ thuật, là phương tiện quan trọng trong giáo dục thẩm mỹ, trí tuệ, nó có tác dụng rất lớn trong việc hoàn thành nhân cách trẻ mầm non. GDAN phản ánh hiện thực bằng hình tượng nhằm phát triển ở trẻ khả năng cảm thụ và cảm xúc, những kỹ năng, kỹ xảo, năng lực quan sát phát triển trí nhớ, trí tưởng tượng, sáng tạo Góp phần hình thành ở trẻ với cái thiên nhiên cuộc sống con người và nghệ thuật.
Đối với lứa tuổi mầm non đặc điểm tâm lý là tư duy trực quan, cụ thể thì khả năng ghi nhớ, chú ý, tưởng tượng đã phát triển tốt.Tâm lý trẻ là nhận thức trực quan hình tượng nghệ thuật, đó là tất cả những gì tác động đến trẻ nhìn nhận, đánh giá một cách trong sáng và tươi đẹp. Điều này phụ thuộc rất nhiều vào người giáo viên, phải luôn hướng tới cái hồn nhiên, ngộ nghĩnh, đáng yêu của sự vật hiện tượng xung quanh. Các giờ học của trẻ đặc biệt là giờ LQTPVH cô giáo muốn kể một câu chuyện cũng không bao giờ chỉ là đàm thoại sau đó kể chuyện mà phải luôn sử dụng đồ dùng trực quan, thay đổi hình thức kể để thu hút sự chú ý của trẻ, giúp trẻ dễ nhớ, lâu quên, chuyện là rất cần thiết. Và không thể thiếu được trong các tiết LQTPVH trong trường mầm non.
Bất kỳ một tiết học MTXQ, Toán, TH, VH vào việc sử dụng âm nhạc rất cần thiết tạo cho tiết học của trẻ được hứng thú. Theo tôi nhiều tác phẩm âm nhạc trong bộ môn LQTPVH nói chung, trong các tác phẩm chuyện nói riêng đó là rất cần thiết. Vì thế tôi luôn luôn tìm hiểu, tham khảo, sưu tầm nhiều bài hát có nội dung giáo dục phù hợp, qua đó tôi tìm ra cách sử dụng bài hát đó vào câu chuyện ở lúc nào cho thích hợp giúp trẻ hứng thú khi nghe cô kể chuyện.
ii. giải quyết vấn đề 
* Thuận lợi
Là một giáo viên lâu năm có kinh nghiệm giảng dạy trẻ lứa tuổi mầm non, tôi đã tiếp xúc với nhiều trẻ ở các lứa tuổi khác nhau nên tôi nắm vững đặc điểm tâm lý của trẻ bên cạnh đó, tôi luôn trau dồi kiến thức học hỏi để nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ sư phạm để chăm sóc nuôi dưỡng trẻ được tốt hơn, một mặt tôi cũng cố gắng rèn luyện giọng hát sao cho hát đúng nhạc, hát hay, truyền cảm, giọng kể chuyện diễn cảm, tạo thu hút, sự chú ý của trẻ và đặc biệt là lòng yêu nghề và thực sự say với nghề nuôi dạy trẻ.
Một lực lượng đông đảo, ủng hộ và tin tưởng giúp tôi yêu nghề mến trẻ hơn đó là các bậc phụ huynh đã giúp tôi, cùng tôi dạy dỗ trẻ khi các bài học ở lớp trẻ chưa nắm bắt hết nội dung bài học. Họ còn giúp tôi sưu tầm rất nhiều tranh chuyện, sách báo, đĩa ca nhạc, kịch rối thiếu nhi. Bên cạnh đó một đối tượng rất quan trọng mà tôi nhắc đến đó là các gương mặt thông minh, ham học hỏi, thích khám phá thế giới xung quanh đó là một thế hệ tương lai của đất nước sau này.
*Khó khăn:
Bất kỳ một xã hội nào, một lớp học nào không thể tánh khỏi về trình độ nhận thức phụ huynh chưa đồng đều, một số phụ huynh còn chưa thường xuyên kết hợp với giáo viên để dạy trẻ. Do đó khả năng nhận thức của trẻ cũng không đồng đều.
iii. một số biện pháp tạo hứng thú cho trẻ mầm non lqtp CHUYện, Qua việc sử dụng một số tác phẩm âm nhạC
1. Sưu tầm các tác phẩm âm nhạc có nội dung phù hợp
Việc lựa chọn các tác phẩm âm nhạc của thiếu nhi đòi hỏi người giáo viên hiểu rõ tác phẩm âm nhạc cho nội dung như thế nào? Có nhiều bài hát chỉ là lời ca ngợi cho những vẻ đẹp quê hương, đất nước, nhưng có những bài hát lại là lời tâm sự, lời kể chuyện bằng những nốt nhạc của nhân vật này với nhân vật kia Do đó tôi đã sưu tầm rất nhiều đĩa VCD của thiếu nhi như:
* Chuẩn bị: Đàn, đầu đĩa, ti vi 
- Tranh truyện vẽ trên máy trong phần mềm powerpoint.
- Trẻ ngồi hình chữ V
* Trình tự các bước tôi tiến hành như sau:
- Cô cho trẻ xem tranh chuyện.
- Hỏi trẻ tranh vẽ về nhân vật nào trong chuyện nào?
- Hỏi trẻ tên chuyện.
- Cô kể lần 1 diễn cảm, không tranh. Hỏi tên chuyện.
- Cô kể lần 2 kết hợp cho trẻ xem tranh. Hỏi trẻ về nội dung chuyện.
- Cô đàm thoại với trẻ về hành động của các nhân vật.
- Giáo dục trẻ biết giúp đỡ ông, bà, bố mẹ, cô giáo và biết nghe lời người lớn.
- Sau đó để trẻ không nhàm chán khi cô kể chuyện cô có thể hát cùng đàn + đĩa hình với bài hát “Cô bé quàng khăn đỏ” sáng tác của nhạc sỹ: Trần Hữu Bích với lời ca như sau: (Đĩa VCD: Cô bé quàng khăn đỏ).
Mặt trời lung linh	Đường rừng quanh co
Muôn ngàn tia nắng	Có con sói già
Cho em bước nhẹ	Miệng rộng răng to
Gió đùa trên vai	Cái tay dễ sợ
Bà tặng cho em	Chẳng hề ngăn em
áo choàng đỏ thắm	Tới thăm bà ngoại
Đôi tay xinh xắn	Tiếng chim hót mừng
Hái một cành hoa	Vui bước nhỏ em đi.
	Khi hát xong cô có thể kể tiếp cốt chuyện cho đến hết cùng với đĩa VCD đã chuẩn bị.
Bài hát trên với lời ca trong sáng, mượt mà, trẻ dễ thuộc, dễ nhớ tôi dạy trẻ hát thuộc bài hát ở mọi lúc mọi nơi để trẻ nhớ lâu tác phẩm, hoặc sau tiết dạy tôi cho trẻ hát để thay đổi hình thức kể chuyện giúp trẻ không nhàm chán. Trên thực tế tôi đã dạy trẻ và trẻ rất thích hát: hát nhanh, thuộc bài hát, hát đúng nhạc, rõ lời.
Khi tôi kiểm tra lại trẻ để trẻ kể lại nội dung câu chuyện thì đa số trẻ thuộc và kể lại chuyện rất rõ ràng mạch lạc. 
Đĩa VCD: Cô bé quàng khăn đỏ- Trần Hữu Bích
2. Sử dụng lời hát vào trong kịch bản
Sau khi dạy trẻ nhớ cốt chuyện cô giáo sử dụng hình thức đưa lời hát vào trong kịch bản như: diễn rối trên sân khấu nhỏ, đóng kịch, yêu cầu của lời hát phải phù hợp với nội dung của câu chuyện, hình thức này cũng giúp trẻ hứng thú với tác phẩm chuyện, tạo sự thay đổi trong giờ học:
Tôi sưu tầm bài hát: “Thỏ và rùa” sáng tác của nhạc sĩ Đỗ Anh Hùng
(Đĩa CD kịch rối thiếu nhi bài 4) về chủ điểm TGĐV với lời ca như sau:
 “Nhanh nhanh nhanh thỏ chạy rất nhanh
Nhanh nhanh nhanh thỏ chạy rất nhanh
Trông lại đằng sau không thấy rùa ta đâu?
Ta vui chơi rùa bò phía sau
Ta không lo rùa bò rất lâu.
Rùa bò thì lâu nhưng sẽ gần đến rồi
Mải chơi thật là vui ghê
Đáng chê chú thỏ ta ơi
Đáng khen chú rùa siêng năng
Phải không các bạn!”.
	Tôi đưa vào dạy trẻ lứa tuổi mẫu giáo bé (truyện ngoài chương trình) với bài hát này cô có thể hát cùng đàn thay cho lời kể lần cuối của tiết dạy.
ở biện pháp này cô tích hợp được cả một câu chuyện có nội dung bài hát. Thực tế khi trẻ hát xong bài hát này trẻ rất hứng thú, hào hứng. Nhiều trẻ lại có thể bắt chước được dáng đi của chú thỏ, chú rùa nữa. Khi trẻ đã thuộc bài hát thì việc dạy trẻ đóng kịch cũng được dễ dàng hơn, nhập vai tốt, diễn xuất giống thật.
Một đoá hoá vừa nở, một tia nắng hồng rực rỡ sẽ làm cho mọi người yêu công việc, yêu người, vì mọi người hơn. Nhạc sỹ Quốc Vỹ đã sáng tác ra một tác phẩm với lời ca như sau: (Đĩa kịch rối thiếu nhi - Bác gấu đen và hai chú thỏ).
Một đoá hoa vừa nở
Khu vườn sẽ đẹp thêm
Tia nắng hồng rực rỡ
Bầu trời ấm áp hơn
Cuộc đời sẽ thêm đẹp
Vì có nhiều điều hay
Vì có nhiều người tốt
Vì người cần có nhau.
	Khi diễn kịch rối có thể sử dụng lời ca này ở đầu vở kịch hay cuối một vở kịch thì rất hợp lý.
Trong thực tế tôi và đồng nghiệp đã sử dụng với bài hát này ở chuyện:
“Ai đáng khen nhiều hơn, Bác gấu đen và hai chú thỏ, Tích chu, Cây táo” chuyện nhà rẻ và rất nhiều chuyện khác... Sau khi dạy xong tôi và đồng nghiệp thấy trẻ rất hứng thú bởi vì bài hát này được hát phù hợp với các câu chuyện có nhân vật làm việc tốt, biết giúp đỡ mọi người xung quanh. Sau đó tôi sử dụng lời hát này dạy cho trẻ thuộc ở mọi lúc mọi nơi.
3. Chuyển thể tác phẩm âm nhạc thành tác phẩm văn học 
Biện pháp này sử dụng tác phẩm âm nhạc để hát vào đầu câu chuyện, giữa câu chuyện, hoặc cuối câu chuyện giúp trẻ nhớ chuyện nhanh vì lời ca rất ngắn gọn, trong sáng, dễ hát, dễ nhớ.
VD: Bài hát gà con của nhạc sĩ Trần Huân. Tôi đã chuyển thể kịch bản thành câu chuyện “Chuyện của gà út”, tôi đưa vào chủ điểm: TGĐV lứa tuổi mẫu giáo bé dạy ở tiết trẻ chưa biết. Chuẩn bị: Đàn, đĩa CD, băng đài:
Kịch bản: Lồng tiếng.
chuyện của gà út
Sáng sớm khi mặt trời vừa thức giấc gà mẹ gọi đàn con: Các con ơi! Hãy ra bờ ao để bắt những con châu chấu non. Các con không được đi chơi xa nhé! Các chú gà con reo lên chạy theo mẹ. Riêng gà út chạy ra vườn hoa chơi với bướm vàng.
Trời bỗng đổ cơn mưa, gió thổi ào ào. Gà mẹ gọi các con về chuồng thì chẳng thấy gà út đâu! Gà mẹ vội vã đi tìm gà út. Gà mẹ gọi:
- Gà út ơi! Gà út!
Trông thấy bác vịt bầu. Gà mẹ hỏi.
- Bác vịt bầu ơi! Bác có thấy cháu gà út chơi ở đây không?
- Không tôi không thấy!
Gà mẹ lại đi tiếp! Trời mưa to như trút nước. Gà mẹ đến nhà cúm đốm, gà mẹ hỏi.
- Cúm đốm ơi! Cháu có thấy bạn gà út chơi ở đây không?
- Không cháu không thấy.
Gà mẹ lạnh quá nhưng vẫn đi tìm gà út.
- Gà út đang mải chơi thấy trời mưa gà út cắm đầu cắm cổ chạy nhưng bị lạc đường. Biết làm sao bây giờ! Gà út khóc vừa đi vừa gọi mẹ:
- Mẹ ơi! Mẹ ơi! Vừa đói, vừa rét, gà út nằm thiếp đi ở gốc cây. Vừa lúc đó, gà mẹ tới xoè đôi cánh rộng ôm con vào lòng, ủ ấm cho gà út.
- Ôi! Gà út của mẹ đây rồi! Lần sau con không được đi chơi một mình nhé con nhé!
- Gà út ân hận và xin lỗi mẹ.
Gà mẹ ôm gà út vào lòng. Gà mẹ mớm cho gà út những con châu chấu thật ngon. Hai mẹ con đợi trời mưa tạnh rồi đi về nhà.
giáo án môn: văn học 
Chủ điểm: Thế giới động vật
Câu chuyện: Chuyện của gà út (trẻ chưa biết)
	Lứa tuổi:	Mẫu giáo bé - A1
Người dạy:	Trần Thị Kim Thanh
Ngày dạy:	15/12/2005
i. mục đích yêu cầu 
1. Kiến thức:
- Trẻ nhớ tên chuyện, tên nhân vật, hiểu nội dung chuyện.
2. Kỹ năng:
- Rèn cách nói mạch lạc, nói đủ câu. Phát triển ngôn ngữ, óc tư duy cho trẻ.
3. Giáo dục:
Trẻ biết nghe lời bố mẹ, ông bà, cô giáo, không đi chơi một mình.
4. Nội dung tích hợp:
a. Âm nhạc: Hát bài hát gà con, đàn gà trong sân
b. Môi trường xung quanh: Trẻ biết các con vật sống ở khắp nơi.
ii. chuẩn bị
1. Đàn, đài, băng ghi âm
- Sa bàn rối, bóng điện, dây kim tuyến cắt nhỏ làm mưa
2. Hệ thống câu hỏi
- Gà mẹ gọi các con đi đâu? Gà mẹ đã dặn gì?
- Khi trời mưa, gà mẹ gọi các con về thì có thấy gà út không?
- Khi tìm gà út gà mẹ gặp ai?
- Mọi người có thấy gà út không?
- Chuyện gì đã xảy ra với gà út?
- Gà út đã nói gì với mẹ?
- Khi mắc lỗi các con phải làm gì?
iii. cách tiến hành
Các bước lên lớp
Hoạt động của cô
Trẻ
1. ổn định lớp
2. Vào bài
Cho trẻ chơi trò chơi “Trời tối, trời sáng”
Các con vừa chơi trò chơi gì?
Trò chơi nói về con gì?
Cô có một câu chuyện kể về một bạn gà. Bạn gà đó chỉ bằng tuổi các con thôi. Câu chuyện xảy ra như thế nào. Các con hãy cùng nghe cô kể nhé! (Cô kể 1 lần không tranh).
Lớp chơi 1 lần
Trẻ trả lời
Con gà

3. Nhận xét
Cô và kể cho các con nghe câu chuyện gì?
Và bây giờ cô sẽ cho các con xem tranh nhé! Cô kể lần 2.
- Đàm thoại:
- Câu chuyện có những nhân vật nào?
- Gà mẹ gọi các con đi đâu?
Trước khi đi gà mẹ đã dặn gì các con?
Cô kể trích dẫn:
“Gà mẹ gọi các con... bướm vàng”
- Khi trời mưa gà mẹ gọi các con về thì có thấy gà út không?
- Khi tìm gà út gà mẹ đã gặp ai?
Kể trích dẫn: “Gà mẹ gọi... vẫn đi tìm gà út”
- Chuyện gì đã xảy ra với gà út?
- Gà út đã nói gì với mẹ?
Kể trích dẫn:
“Gà mẹ ôm.... đi về nhà”
Giáo dục: Các con ạ! Vì gà út không nghe lời mẹ dặn nên khi đi chơi một mình đã bị lạc đường đói và rét. Nhưng gà út biết nhận lỗi và sửa chữa đấy. Còn các con khi mắc lỗi các con phải làm gì?
Các con ạ! Biết nhận lỗi, biết sửa chữa khuyết điểm của mình giống như bạn gà út là đã trở thành con ngoan rồi đấy!
- Bây giờ, các con cùng xem lại vở rối: Chuyện của gà út một lần nữa nhé! Cô diễn rối.
- Nào các con lại đây xem các bạn hát về gà út nhé!
Cho trẻ xem đĩa bài hát “Gà con”
Nhận xét tuyên dương trẻ.
2 - 3 trẻ
1- 2 trẻ
2- 3 trẻ
2 - 3 trẻ.
Kịch bản: Vở rối: Chuyện của gà út
Chào các bạn! Tớ là gà út! Các bạn có biết vì sao tớ tên là gà út không?Vì tớ là em út trong nhà được mẹ cưng chiều. Hôm nay mẹ tới bảo: Chúng tớ đi ra bờ ao để bắt những con châu chấu non để ăn và mẹ còn dặn không được đi chơi xa. 
Nhưng hôm nay tớ thử đi chơi xa một mình xem nào?
Thôi tớ đi chơi đây!
Gà út: Chào bạn bướm vàng! Cậu đi đâu đấy!
Bướm vàng: Chào gà út: Tớ đi chơi đây, cậu có đi chơi cùng tớ không.
Gà út: Có! Có! Đợi tớ với, bướm vàng ơi.
Bướm vàng: Cậu đi nhanh lên! Cậu hãy hút phấn hoa và mật hoa đi ngon lắm.
Gà út: Không tớ không ăn phấn hoa và mật hoa đâu.Thức ăn của tớ là thóc, gạo, giun, châu chấu non cơ.
Bướm vàng: Ôi thế thì chán quá! Tớ chẳng thích chơi với cậu đâu. Tớ đi chơi chỗ khác đây.
Gà út: Thôi thế mình lại chơi một mình rồi mình ra vườn hoa đằng kia chơi cái đã. Ôi mưa rồi, mưa to quá... Mẹ ơi mẹ ơi, rét quá hu hu mẹ ơi, mẹ.
	Bài hát: Gà con - Trần Huân
Bướm vàng: Gà út ơi, gà út, gà út.
Chào bác vịt bầu, bác có thấy gà út chơi ở đây không?
Bác vịt: Chào chị gà mái! Tôi không thấy cháu gà út đâu?
	Chị hãy sang hỏi nhà cún Đốm xem. Chắc cún Đốm biết đấy!
Gà mẹ: Vâng cám ơn bác tôi đi đây.
	Cún Đốm ơi cháu có thấy gà út chơi ở đây không?
Cúm Đốm: Gâu gâu, từ sáng đến giờ cháu không thấy bạn gà út đâu. Trời mưa thế này chắc bạn ấy trú mưa ở nhà ai rồi. Bác đi tìm bạn ấy đi. 
Gà mẹ: Gà út ơi! Gà út, gà út của mẹ ơi. Con đâu rồi, ơi gà út đây rồi!
Con làm sao thế này, sao tay chân con lạnh thế. Để mẹ ủ ấm cho con nào.
Gà út: Chiếp chiếp, mẹ ơi, mẹ ơi.
Gà mẹ: Ôi con tôi tỉnh rồi, lần sau con không được đi chơi xa một mình con nhé.
Gà út: Mẹ ơi con xin lỗi mẹ từ lần sau con sẽ không đi chơi xa một mình nữa.
Gà mẹ: Con ngoan của mẹ! Biết nhận lỗi và sửa chữa là ngoan. Thôi hai mẹ con mình về nhà đi không các anh chị con mong lắm đấy.
Nhạc: Bài hát: “Gà con”
Khi tiến hành tiết dạy tôi thấy trẻ rất hứng thú đọc khi câu hát cất lên phê phán gà út mài chơi không nghe lời mẹ. Từ trạng thái tĩnh sang trạng thái động của câu chuyện trẻ hưởng ứng vỗ tay theo nhịp của bài hát rất rộn ràng.
Sau khi thực hiện một số biện pháp trên tôi thấy trẻ rất hứng thú nghe kể chuyện. Kết quả thu được qua bảng sau:
Lớp
Số trẻ
Đầu năm không sử dụng lời hát
Cuối năm có sử dụng lời hát
NT B2
30 cháu
10 = 33,3%
30 = 100%
MGB A1
40 cháu
20 = 50%
40 =100%
MGN A5
45 cháu
20 = 44,4%
45 = 100%
MGL A10
50 cháu
25 = 50%
50 = 100%

	Kết quả cho thấy khi sử dụng lời hát vào trong chuyện thì 100% trẻ hứng thú nghe cô kể chuyện, thích học thuộc bài hát, qua nội dung chuyện trẻ thấy yêu những việc làm tốt mà phê phán việc làm không tốt của các nhân vật trong chuyện.
Qua một năm công tác tôi đã sưu tầm được rất nhiều bài hát cho các lứa tuổi của các chủ điểm: Bản thân, Gia đình, Nhà trường, Thực vật, Động vật,Giao thông, Nghề nghiệp và đã sao vào đĩa CD. Khi sử dụng các ca khúc này giáo viên phải chọn lựa tác phẩm đó sao cho phù hợp với câu chuyện, hoặc nội dung câu chuyện là cả bài hát đó để dạy trẻ cho phù hợp. Và phù hợp nhất là khi cho trẻ xem cô diễn rối, các bạn đóng kịch, hoặc cô diễn kịch cho trẻ xem trong các buổi biểu diễn văn nghệ ....
v. bài học kinh nghiệm 
Qua một năm thực hiện các biện pháp tạo hứng thú tôi rút ra được một số bài học kinh nghiệm sau:
1. Giáo viên cần chú ý sưu tầm và lựa chọn các tác phẩm âm nhạc để sử dụng trong giờ học sao cho phù hợp câu chuyện. 
2. Cô giáo chọn lọc và phê phán các tác phẩm âm nhạc có nội dung phù hợp với từng câu chuyện để lồng ghép ở vị trí nào của câu chuyện cho phù hợp.
3. Phối kết hợp với giáo viên các lớp dạy trên trẻ để khảo sát. Sau đó đưa tác phẩm âm nhạc vào để dạy và rèn trẻ, tuyên truyền tới các bậc phụ huynh kết hợp dạy trẻ và sưu tầm các bài hát thiếu nhi.
4. Một điều quan trọng nhất giúp tôi thành công ở các tiết dạy là luôn luôn tâm huyết với nghề, say nghề, mến trẻ. Luôn lấy trẻ làm trung tâm để dạy trẻ giúp trẻ học tốt hơn bộ môn Văn học nói chung và các tiết kể chuyện nói riêng.
Đó là tất cả sự cố gắng nỗi lực của bản thân tôi. Qua bài viết này không tránh khỏi những thiếu sót vì vậy tôi mong muốn nhận được sự đóng góp ý kiến của các bạnh đồng nghiệp của BGH nhà trường, cơ quan cấp trên để tôi thêm vững vàng kinh nghiệm hơn nữa trong công tác nuôi dạy trẻ.
Hà Nội, ngày 20 tháng 3 năm 2006
Người viết
Trần Thị Kim Thanh